همانطورکه مشخص است آخرین جزء سیستم آبیاری بارانی، آبپاش‌ها به شمار می‌روند (این مطلب را بخوانید: اجزای سیستم‌های آبیاری بارانی). انواع آبپاش‌ها باید آب را تا حد ممکن به طور یکنواخت و بدون آن‌که در سطح زمین رواناب ایجاد شود پخش نمایند.
برای این منظور انواع مختلف آبپاش طراحی و ساخته شده است. برخی آبپاش‌ها چرخان (روتاری) و برخی به صورت ثابت می‌باشند. از آبپاش‌های چرخان، می‌توان انواع ضربه‌ای، دنده‌ای و عکس‌العملی و از آبپاش‌های ثابت می‌توان آب‌فشان‌ها (اسپریر) را نام برد.
آبپاش‌های ضربه‌ای
آبپاش‌های ضربه‌ای دارای یک یا دو سرآبپاش (یا نازل) می باشند که جت (فواره) آب را وارد هوا می‌کنند و جزء متداول‌ترین آبپاش‌های زراعی می‌باشند. آبپاش تک نازله دارای یک روزنه خروجی بوده، آب کمتری مصرف کرده و به طور تقریباً یکنواخت عمل آبیاری را انجام می‌دهد. در آبپاش دو نازله یک نازل دارای برد زیاد است که مشابه آبپاش تک‌نازله عمل می‌کند و نازل دیگر دارای برد کم است که اطراف آبپاش را آبیاری می‌کند. به این ترتیب میزان مصرف آب و نیز یکنواختی پخش آب بیشتر می‌شود.
در مقابل جت خروجی آب یک صفحه فنردار قرار گرفته است که در اثر برخورد جریان آب با آن و عکس العمل فنر، به طور مرتب رفت و برگشت می‌کند. این عمل باعث اندکی چرخش آبپاش می‌شود. در پایان وقتی فنر به حد نهایی جمع‌شدگی خود رسید، آزاد شده و آبپاش یک دور کامل می‌چرخد تا به جای نخست برگردد و مجدداً عمل ضربه زدن و چرخیدن صورت بگیرد.در آبپاش‌های دو نازله این صفحه فقط در مقابل نازلی که برد زیادتر دارد قرار گرفته است.
انواع آبپاش‌های ضربه‌ای
برای بهبود کارآیی آبپاش‌های ضربه‌ای، انواع سرآبپاش‌ها طراحی شده‌اند که عبارتند از: سر آبپاش با دبی ثابت، سر آبپاش با قطر ثابت و سرآبپاش جت پخش (diffuse-jet). معمول‌ترین نوع سر آبپاش‌ها دارای قطر روزنه ثابت هستندکه از فلز برنج و یا پلاستیک ساخته می‌شوند.
آبپاش‌های با دبی ثابت طوری ساخته شده‌اند که پس از رسیدن فشار به یک آستانه مشخص، مقدار دبی ثابت شده و اگر فشار از این آستانه بیشتر باشد، در دبی خروجی تأثیر نخواهد داشت. این آبپاش‌ها در واقع تنظیم‌کننده دبی بوده و در مواردی به کار می‌روند که به دلیل وجود پستی و بلندی در زمین، تغییرات فشار در طول لوله های فرعی زیاد است. سرآبپاش‌های پخش کننده جت آب برای وضعیتی طراحی شده‌اند که در فشار پایین نیز قطرات کوچک آب تشکیل گردد. زیرا در صورت استفاده از سرآبپاش‌های ضربه‌ای در فشار پایین، قطرات کوچک آب به وجود نمی‌آید. این سرآبپاش‌ها دارای روزنه دایره‌ای شکل بوده و ممکن است در محل روزنه متلاطم‌کننده‌هایی نیز برای پخش آب تعبیه شده باشند.
باید توجه داشت که قطر دایره خیس شده در این سرآبپاش‌ها به اندازه سایر آبپاش‌های ضربه‌ای نمی‌باشد. به عنوان مثال، آبپاش ویر 36 از انواع ضربه‌ای می‌باشد.
آبپاش‌های دنده‌ای
نوعی دیگر از انواع آبپاش‌ها مدل‌های چرخان می‌باشند که در آنها توربین کوچکی کار گذاشته شده است. سرعت چرخشی زیاد توربین توسط تعدادی چرخ دنده تقلیل داده می‌شود. این آبپاش‌ها نیز دارای یک یا چند جت خروجی آب هستند که حول محور عمودی آبپاش می‌چرخند. برخلاف آبپاش‌های ضربه‌ای که به صورت قطع و وصلی عمل می‌کنند، چرخش آبپاش‌های دنده‌ای آرام و بدون اغتشاش صورت می‌گیرد و معمولاً یکنواخت است. انرژی مورد نیاز توربین توسط فشار آب تأمین می‌گردد. آبپاش‌های هانتر از نوع دنده‌ای می‌باشند.
آبپاش‌های عکس‌العملی
در آبپاش‌های عکس‌العملی عمل چرخش در اثر نیروی عکس‌العمل آب در هنگام خروج از دهانه فواره صورت می‌گیرد. این مدل آبپاش‌ها سطح وسیعی را آبیاری نمی‌کنند و فشار مورد نیاز برای استفاده آنها به مراتب کمتر از بقیه انواع آبپاش‌ها است ( 5 / 0 تا 2 اتمسفر). از این مدل آبپاش‌ها بیشتر در آبیاری فضای سبز استفاده می‌شود.
آبپاش‌های ثابت
انواع آبپاش‌های ثابت بستگی به وضعیت شیارهای مسیر خروج آب دارد. شیارها، شکاف‌ها، مخروط‌ها و صفحات منحرف‌کننده در مسیر جریان آب باعث می‌شوند تا جریان‌های متعدد کوچک (multi-streamlet) در اطراف آبپاش ایجاد شود و یا این که آب در یک الگوی دایره‌ای شکل در حول و حوش آبپاش به صورت افشان (spray) پراکنده شود. فشار لازم برای کار این آبپاش‌ها کم و حدود 2 تا 3 اتمسفر است. امروزه در سیستم‌های پیشرفته آبیاری بارانی و ماشین‌های متحرک (سنتر پیوت و لینیر) از این نوع آبپاش‌ها استفاده می‌شود.
فشار آب مورد نیاز و ابعاد هندسی سر آبپاش (مانند قطر روزنه، شکل روزنه و زاویه خروج جریان آب) مهمترین عوامل مؤثر بر عملکرد آبپاش‌ها می‌باشند. انتخاب آبپاش‌ها از روی دبی، برد پرتاب قطرات، الگوی توزیع، شدت پخش و اندازه قطرات آب صورت می‌گیرد. آبپاش PS از این مدل می‌باشد.
