از جمله مسائل مهمی که غالباً در طراحی و اجرای سیستمهای آبرسانی و خصوصاً آبیاری تحت فشار نادیده گرفته میشود، روشهای کاهش ضربه قوچ در ایستگاه پمپاژ که این امر میتواند موجب بروز خسارات سنگینی در این سیستمها بشود. ضربه قوچ زمانی اتفاق میافتد که آب تحت فشار داخل لوله دچار تغییر ناگهانی شود، مثلاً سرعت آن عوض شود.
علت وقوع ضربه قوچ در ایستگاه پمپاژ
بروز ضربه قوچ در ایستگاه پمپاژ یا سایر تأسیسات انتقال آب، بستگی به شدت تغییر سرعت دارد. لذا بایستی سعی شود هرگونه تغییر سرعت آب به صورت تدریجی انجام گیرد تا از تغییر سریع فشار در سیستم جلوگیری به عمل آید. در یک لوله با مقطع عرضی ثابت، تغییر سرعت تحت تأثیر یکی از عواملی که در زیر بیان خواهد شد میباشد:
- بستن یک شیر فلکه
- باز کردن یک شیرفلکه
- روشن و خاموش کردن یک پمپ (بخصوصی پمپهای سانتریفیوژ)
- حرکت جبهه هوا در داخل لوله
- وارد شدن ناگهانی و سریع هوا از یک لوله
راه حل جلوگیری از بروز ضربه قوچ در ایستگاه پمپاژ
شروع به کار صحیح سیستم جهت جلوگیری از ایجاد ضربه قوچ در ایستگاه پمپاژ کاملاً ضروری است. چنانچه لولهها خالی باشد بایستی آنها را به آرامی و به صورت زیر از آب پر کرد:
- به جز شیر پمپ، تمام شیرهای دستی را باز کنید. با باز کردن تدریجی شیر پمپ لولهها شروع به پر شدن میکنند.
- وقتی آب از قسمت انتهائی شروع به خارج شدن نمود هنوز هم احتمالا مقداری هوا در لولهها وجود دارد. بنابراین حداقلی به مدت چند دقیقه بایستی صبرنموده و پس از اطمینان از خروج هوا از درون شبکه، شیرها را کاملا باز کرد.
چنانچه به هر دلیلی سیستم آبیاری تحت فشار در حال کار خاموش شود، جهت جلوگیری از بروز ضربه قوچ در ایستگاه پمپاژ باید روشن کردن مجدد سیستم با رعایت موارد فوق انجام گردد.
دقت شود که از شیر مناسب برای تنظیم دبی استفاده شود. شیرهای دروازهای یا گیت ولوها برای این کار مناسب هستند اما شیر پروانه ای برای باز و بسته نمودن تدریجی کارآیی ندارد و در صورت استفاده برای این امر، به شدت مستهلک میشود (بیشتر بخوانید: معرفی و کاربرد شیر پروانهای). شیر پروانه ای تنها برای قطع و وصل نمودن جریان استفاده میشود.